Uit: Natuur en Milieu Overijssel, Nieuwsbrief 28 oktober 2020.
Het gaat slecht met de bijen in Nederland. En in Overijssel is dat helaas niet anders. In de overtuiging het tij te keren, is daarom de Bijenbeweging Overijssel opgezet. De bijenbeweging zet zich in om Overijssel weer een plek te maken waar het goed toeven is voor de bij. Hoe? Door bijenplekken te creëren!
Bijen, foto Hein Kuijper
In Nederland zijn er ruim 350 verschillende soorten wilde bijen, en daarvan staat 56% op de rode lijst. Dat dit een groot probleem is staat buiten kijf, en dat we daar iets aan moeten doen natuurlijk ook. Maar waarom gaat het zo slecht met de bij? Ecoloog Michiel Poolman van Landschap Overijssel (partner in de Bijenweging) legt uit: “Nederland kende ooit een mooi natuurlijk landschap met mooie bloemrijke hooilandjes waar veel insecten en vogels in voorkwamen. Maar het landschap is veranderd: veel grond in Nederland heeft een bestemming en is zo optimaal mogelijk ingericht.” Optimaal, voor de mens dan, maar niet voor de bij! Want geen bloemrijke hooilandjes, betekent geen nectar en stuifmeel voor de bij.
Overijssel maakt al volop gebruik van de middelen van de Bijenbeweging: er zijn al 18 bijenplekken aangelegd in Overijssel.
Wat kun jezelf doen?
De bijenbeweging roept daarom iedereen op tot de aanleg van de bloemrijke stukjes, zogenaamde bijenplekken. Dat kan op je eigen balkon of in je tuin, maar ook op natuurterreinen, landgoederen en gemeentelijke gronden. Poolman legt uit: “In de evolutie hebben bijen zich gespecialiseerd op plantensoorten die in dat gebied voorkomen. Sterker nog: veel bijen(families) specialiseren zich zelfs in één specifieke plantensoort of familie. Daarom is de plantkeuze in de bijenplek ontzettend belangrijk!”. Net als het creëren van nestgelegenheid trouwens: zo voelt een metselbij zich thuis in een bijenhotel en graaft een zandbij een nest in een lekker zanderig rommelhoekje. Let wel op: koop bij- en vlindervriendelijke neonicotinoidevrije planten.
De bijenbeweging is een samenwerking van provincie Overijssel, Natuur en Milieu Overijssel, Landschap Overijssel, EIS Kenniscentrum Insecten, LTO Noord en Imkervereniging Nederland. De Bijenbeweging Overijssel is aangesteld om de leefomstandigheden van bijen te verbeteren. Ze stimuleert nieuwe initiatieven, ondersteunt bestaande bijen-initiatieven en verbindt initiatiefnemers met elkaar.
Meer weten over de Bijenbeweging? Kijk op https://www.landschapoverijssel.nl/projecten/bijenbeweging-overijssel of word lid van de Facebookgroep om op de hoogte te blijven van alle actualiteiten.
Op 12 juli 2020 vond iemand een sterk verzwakte en vermagerde Rode wouw in de omgeving van Vilsteren. Hij nam contact op met de jachtopziener van Landgoed Vilsteren. De jachtopziener vroeg raad aan Mark Zekhuis, ecoloog bij Landschap Overijssel. Omdat Mark wist dat Han Bouman reeds eerder een Rode wouw in zijn vogelopvang had gehad en dus ervaring had opgedaan met een Rode wouw, stelde hij voor dat ook deze Rode wouw naar de vogelopvang van Han werd gebracht. Han kon de vogel met gemak vangen: geen gezond teken. De verzwakte Rode wouw was één van drie jongen uit een nest in de buurt. Dit jong lag onder het nest! (ter info: de andere twee jongen zijn gelukkig gezond en wel uitgevlogen).
Han had ondertussen genoeg ervaring met de soort om de belangrijkste “karaktertrekken” van de vogel te herkennen. Zo weten we dat de Rode wouw lethargisch gedrag vertoond zodra er iets gebeurt waardoor hij zich bedreigd voelt. Hij wordt apathisch en gaat bij wijze van spreken “doodliggen” of hangt zijn kop naar beneden, als een soort van struisvogelpolitiek. Omdat Han dit gedrag al kende van de Rode wouw die hij in zijn opvang had in juli 2018, wist Han dat dit gedrag “normaal“ is voor de soort. Helaas was de conditie van deze Rode wouw dermate slecht, dat er toch gevreesd moest worden voor zijn leven.
Han wilde deze vogel ontzettend graag oplappen. Het is namelijk geen overbodige luxe dat ook deze Rode wouw wist te overleven. De Rode wouw is één van de weinige vogelsoorten die bijna alleen voorkomt in Europa. Door intensieve vervolging is de soort sterk afgenomen en plaatselijk verdwenen. Gelukkig hebben beschermende maatregelen hier een einde aan gemaakt. Ze komen nu ook weer voor in meerdere buurlanden, maar talrijk zijn ze nergens.
Han heeft 13 juli 2020 een paar biometrische gegevens opgenomen: leeftijd 48 dagen, gewicht 845 gram ( 200 gram te licht ), vleugellengte 405 mm. Meer gegevens wilde Han niet opnemen om het verzwakte dier niet nog meer te stressen dan noodzakelijk. Mieke, echtgenote van Han, kwam bijvoorbeeld nooit in de omgeving van de Rode wouw. Han voerde de Rode wouw muizen, mollen en eendagskuikens, legde het aas klaar en vertrok net zo snel als dat hij was gekomen. De vogel was tijdens het klaarleggen van het voer steeds verzonken in zijn apathische houding! Zodra Han uit zicht was stortte de Rode wouw zich op het voer. Alle voer was steeds opgegeten als Han terugkwam, dus was dat een goed teken. Een paar dagen nadat de vogel in de opvang kwam vielen er handpennen en staartpennen uit. Op 18 juli 2020 vroeg Han mij een aantal foto’s te maken. Ondertussen, was er toch iets vreemds aan de hand: de Rode wouw had alle staartveren en armpennen verloren, er bleef geen enkele van deze veren over. Toen ik kwam om te fotograferen zag het dier er belabberd uit.
Apathisch weggedoken, zonder staart- en zonder handpennen op een hokje.
Helaas zullen bezoekers van de Kinderboerderij en de vlindertuin vanwege de coronamaatregelen nog moeten wachten tot 1 juli voor ze gebruik kunnen maken van de stevige banken en tafel die zaterdag geplaatst zijn in de vlindertuin. De zeer solide picknickset van 4,5 cm massief eikenhout is vervaardigd door Wilko van Burken, eigenaar van Scannjuta uit Hoge Hexel. Er was heel wat mankracht voor nodig om de stoere set op de goede plaats in de vlindertuin te krijgen, dus ook een aantal (bestuurs)leden van onze vereniging en Van Burken zelf en zoon hielpen mee.
De picknickset is ter nagedachtenis aan Klaas Jan Beek, oud-penningmeester van onze vereniging, die in januari 2019 overleed en die de natuur in het algemeen en de Vechtstreek in het bijzonder een warm hart toedroeg. Op een van de banken komt t.z.t. een gedenkplaatje aan hem. Dan zal ook de picknickset officieel in gebruik genomen worden in het bijzijn van Herma, zijn vrouw. In september 2018 was de opening van de vlindertuin, waarbij de penningmeester nog aanwezig was en er volop van genoot.
De vlindertuin is een initiatief van onze vereniging en met name bestuurslid Henk Ruiter heeft veel tijd en energie gestoken in het realiseren ervan. Inmiddels is de vlindertuin volgroeit en zijn er op zomerse dagen talloze vlindersoorten te vinden. Bezoekers kunnen daar straks in alle rust genieten van de kleuren en geuren van de bloemen en planten en natuurlijk van de vele soorten vlinders.
(foto: Dook van Gils)
Uit: NRC 18 mei 2020
De mysterieuze sterfte die sinds maart optreedt onder Duitse en Nederlandse pimpelmezen wordt vermoedelijk veroorzaakt door een bacterie, Suttonella ornithocola. Dat blijkt uit onderzoek van de Duitse milieubeschermingsorganisatie Nabu. De bacterie kan bij mezen voor longontsteking zorgen, vaak met fatale afloop. Zieke vogels zijn te herkennen doordat ze vaak ‘bol’ – met hun veren wijd – zitten. Ook zijn ze versuft en niet schuw. Voor mensen en huisdieren is Suttonella ornithocola onschadelijk.
Zieke Pimpelmees / Foto Otto Schäfer/Nabu
De afgelopen twee maanden zijn in Duitsland zo’n 33.000 pimpelmezen (en in mindere mate ook kool- en kuifmezen en zwarte mezen) getroffen door de bacterie. In Nederland gaat het om ruim tweehonderd dode pimpelmezen, maar daarvan is nog niet officieel vastgesteld of het ook om een besmetting met Suttonella ornithocola gaat. Uit testen door het Erasmus Medisch Centrum is al wel duidelijk dat het in ieder geval niet het nieuwe coronavirus of het usutu- of westnijlvirus betreft.
Meer lezen: https://www.nrc.nl/nieuws/2020/05/18/mysterieuze-sterfte-pimpelmezen-opgehelderd-a4000077