De gemeente Ommen werkt toe naar energieneutraal in 2050. Dat betekent dat alle energie die in de gemeente wordt verbruikt, binnen de gemeentegrenzen duurzaam wordt opgewekt. Men stelt voor stap voor stap van het aardgas af te gaan, in te zetten op energiebesparing en ons voor te bereiden op de verschillende klimaatveranderingen.
In het concept beleidsdocument 'Uitnodigingskader Zonnevelden 2021-2025' geeft de gemeente Ommen aan hoe zij denkt om te gaan met initiatieven voor opwek van zonne-energie. Want met alleen 'zon op dak', aldus de gemeente, redden we het niet om in 2050 energieneutraal te zijn. Daarom zet de gemeente in op de aanleg van 60 ha. zonnevelden op agrarische - en natuurontwikkelingsgronden. Zij nodigt uit om met lokale initiatieven te komen zodat de opbrengsten ook lokaal blijven.
Dat klinkt allemaal heel aantrekkelijk. Maar is de aanleg van 60 ha zonnevelden in ons fraaie bos- en natuurrijke Ommen nu wel zo verstandig?
Wij zien de noodzaak van de transitie naar duurzame energie. Wij maken ons echter zorgen over de impact van de energieopgave op onze leefomgeving. De natuur staat ook in Ommen onder druk. Daarbij is de ruimte schaars. Wij vinden het daarom belangrijk dat de juiste keuzes worden gemaakt en dat waardevolle natuur en landschap worden ontzien. In de transitie naar besparen en vergroenen, gaan wij uit van oplossingen waarbij het landschap en de natuur geen nadelige effecten ondervinden. Wij pleiten voor meer duurzame energie, een juiste volgorde in de aanpak en op de juiste locaties. Wij vinden dat je eerst moet beginnen met de aanleg van zonnepanelen op daken van huizen, overheidsgebouwen, bedrijfsdaken, scholen en andere geschikte panden, geluidswallen langs wegen, langs spoorlijnen en op de vuilstortlocatie Bovenveld.
Het is een te makkelijke oplossing om direct in te zetten op de plaatsing van zonnepanelen op landbouw- en natuurontwikkelingsgronden. Zonnevelden nemen veel ruimte in beslag en vormen een aantasting van landschap en natuur. Wij vinden dat zonnevelden niet op agrarische – of natuurgronden thuishoren. De ruimte is schaars óók in Ommen. Agrarische gronden hebben we hard nodig voor de omschakeling naar een duurzame landbouw die de boer weer perspectief biedt en waarbij het landschap wordt hersteld, de biodiversiteit een impuls kan krijgen en de milieu- en klimaatoverlast van landbouw, maar ook van verkeer en industrie, worden beperkt.
Het Roer moet om in Ommen: "Start met de maximale inzet van zonnepanelen op daken!!!"
Meer info: zie onderstaande tekst met onze reactie naar gemeente Ommen van 19 april jl.
De Vereniging voor Natuur en Milieu de Vechtstreek met meer dan 300 leden streeft naar een goede leefomgeving met behoud, herstel en ontwikkeling van de natuur- en landschaps- waarden en behoud van de milieukwaliteiten in het Vechtdal.
Met veel interesse hebben wij uw concept beleidsdocument 'Uitnodigingskader Zonnevelden 2021-2025' gelezen. Onze reactie op uw document treft u hieronder aan.
De Vereniging Natuur en Milieu de Vechtstreek ziet de noodzaak van de transitie naar duurzame energie. Wij maken ons echter zorgen over de impact van de energieopgave op onze leefomgeving. De natuur staat ook in Ommen onder druk. Daarbij is de ruimte schaars. Wij vinden het daarom belangrijk dat de juiste keuzes worden gemaakt en dat waardevolle natuur en landschap worden ontzien. In de transitie naar besparen en vergroenen, gaan wij uit van oplossingen waarbij de natuur en landschap geen nadelige effecten ondervinden. Wij pleiten voor meer duurzame energie, een juiste volgorde in de aanpak en op de juiste locaties.
Het bevreemdt ons dan ook dat u in uw beleidsdocument de oplossing van het energievraagstuk in Ommen niet in eerste instantie zoekt in het maximaal besparen van energie, maar na een wankele onderbouwing van andere energieopties, direct inzet op de aanleg van zonnevelden. Het is ons onduidelijk waarom u niet als eerste aanpak inzet op het verminderen van CO2-emissie en energiebesparing. Als er maximaal bespaard wordt is hierop immers de eerste en meeste winst te behalen.
Wij vinden dat dit aspect door u onderzocht moet worden, voordat u inzet op zonnevelden.
Energiebesparing is enorm lonend en betekent tevens een besparing van de ruimte in Ommen. Als eerste stap zou u gegevens van CO2 uitstoot per inwoner in beeld kunnen brengen. Deze gegevens zijn gebaseerd op de klimaatmonitor van Rijkswaterstaat. Wij pleiten er voor deze te hanteren in uw analyse over de energietransitie in Ommen.
In het visierapport van Urgenda worden besparingen voorgesteld voor de bouw-, de mobiliteit-, de voedselsector en de industrie. Deze zorgen al voor ruim 50% minder energiegebruik (bron: Urgenda).
Wij vinden dan ook dat u in eerste instantie moet inzetten op energiebesparing om de gestelde doelen te bereiken. Om deze omslag te bereiken dienen burgers en ondernemers door de gemeente gestimuleerd te worden om energiezuinige maatregelen te nemen in hun huizen en bedrijven. Bevorder het duurzaamheidsvertrouwen met voorlichting en (tijdelijke) “aanjaagsubsidies”. Hiermee kan energiebesparing door u op gang gebracht worden. Hiermee is de grootse winst te behalen.
Bij de aanleg van zonnevelden wordt de schaarse ruimte in ons landelijk gebied versnipperd waardoor het draagvlak voor de energietransitie wegsijpelt. Wij adviseren u daarom in te zetten op individuele of collectieve aanleg van zonnepanelen niet alleen op huizen en (agrarische ) bedrijfsgebouwen, maar ook op de vuilnisbelt Bovenveld (i.s.m. gemeente Hardenberg), op taluds van wegen, spoorwegen en bij “verloren’” stukken grond zoals bij verkeersknooppunten.
Zoals hiervoor al opgemerkt vinden wij het van groot belang dat energieopwekking gebeurt in de juiste volgorde en op de juiste locaties. Zonne-energie dient eerst zoveel mogelijk op de daken plaats te vinden. Er is nog ruimte voor zeker 150 miljoen zonnepanelen op de Nederlandse daken (bron: Urgenda, 2014). Zonne-energie op daken kan dus voor een aanzienlijk deel in onze energie-behoefte voorzien (bronnen: Natuur & Milieu, 2017). Daarnaast zijn er slimme ruimtelijke combinaties denkbaar in meervoudig ruimtegebruik. Voorbeelden: opwekking van zonne-energie gecombineerd met andere functies, bijvoorbeeld aansluitend bij (of ingebouwd in) grootschalige infrastructuren, bedrijventerreinen, geluidschermen langs de weg, op dijken, parkeerplaatsen en vuilnisbelten.
Wij constateren dat deze opties niet of onvoldoende door u zijn onderbouwd. Wij vinden dat u deze lacune in uw document cijfermatig moet onderzoeken.
Wij vinden het vreemd dat u niet onderzocht heeft en met harde cijfers aantoont, waarom er onvoldoende daken zijn in Ommen waarop zonnepanelen kunnen liggen. Op basis van onvoldoende onderbouwing kiest u direct voor een invulling op (agrarische) gronden. Dit terwijl grond ook in Ommen een schaars goed is. U stelt in uw document dat veel dakoppervlak onbenut blijven omdat de dakconstructies van veel panden niet geschikt zijn voor zonnepanelen. Dat is een onjuiste aanname. Immers de nieuwste technieken leveren qua gewicht lichtere constructies met zonnepanelen.
Stimuleer daarom als gemeente lokale initiatieven van burgers en ondernemers met subsidies die gericht zijn op gezamenlijke inkoop van zonnepanelen voor huizen. Benut ook de bestaande infrastructuur. Zonnepanelen kunnen, naast daken van huizen, overheidsgebouwen, bedrijfsdaken, scholen en andere geschikte panden, worden geplaatst bij (geluidswallen) langs wegen en langs spoorlijnen. Dit is onvoldoende door u onderbouwd in uw document. Wij pleiten er voor deze mogelijkheden beter te onderzoeken en te onderbouwen waarom dit wel of niet mogelijk is.
Het Roer moet inderdaad om in Ommen: “Start met de maximale inzet van zonnepanelen op (geschikte) daken!!!”
In uw Uitnodigingskader Zonnevelden lijkt de insteek wel dat zonnevelden als hagelslag over Ommen worden uitgestrooid, aangejaagd door personen, bedrijven, projectontwikkelaars die brood zien in zonneparken op landbouwgrond.
Over de plaatsing van zonnevelden op agrarische gronden of in natuurterreinen zijn we zeer kritisch. Gezien de huidige wildgroei aan zonneparken in Nederland raden we realisatie op agrarische gronden of natuurgebieden af. De ruimte is schaars ook in Ommen. Agrarische gronden hebben we hard nodig voor de omschakeling naar een duurzame landbouw die de boer weer perspectief biedt en waarbij het landschap wordt hersteld, de biodiversiteit een impuls kan krijgen en de milieu- en klimaatoverlast van de agrarische sector worden beperkt. Het dichttimmeren van de agrarische gronden met zonnepanelen levert totaal geen bijdrage aan die omschakeling naar een duurzame landbouw.
De mogelijke en werkelijke ecologische effecten van zonnepanelen op de bodem zijn niet bekend. Daarom is uiterste voorzichtigheid geboden. Wij vinden dat er eerst goed onderzoek uitgevoerd moet worden.
Zonnevelden worden in de meeste gevallen met veel subsidie aangelegd door personen, waaronder projectontwikkelaars. Ze leveren zelden een bijdrage voor de lokale samenleving. Bovendien bevat het subsidiesysteem voor de aanleg van zonnevelden verkeerde prikkels waardoor deze velden lucratiever zijn dan zonnepanelen op daken. Het maken van slimme ruimtelijke combinaties moet prioriteit hebben. Met creatievere bouwregelgeving en subsidies is veel winst te behalen.
Het is een te makkelijke oplossing om zonnepanelen te plaatsen op landbouwgronden. Zonnevelden nemen veel ruimte in beslag. Ze vormen een aantasting van landschap en natuur. Ommen is rijk aan natuur en landschap. Grote delen van de gemeente behoren tot het Nationaal Natuur Netwerk (NNN). Daarenboven hebben we het internationale aangeduide Natura 2000 gebied Vecht-Beneden Regge binnen onze gemeentegrens liggen. Beide gebieden hebben grote natuur- en landschapswaarden. Aantasting daarvan door de aanleg van zonnevelden is zeer ongewenst. Maar dat geldt ook voor onze veenkoloniale en ontginningsgebieden, die hun landschappelijke waarden ontlenen aan hun openheid en nagenoeg hun gaafheid.
Recreatie is in Ommen een voorname bron van inkomsten. Zonnevelden vormen een verrommeling van het landschap. Vanwege de visuele aantasting van het landschap gaat de recreatieve aantrekkelijkheid van ons gebied achteruit bij de aanleg van zonnevelden.
De aanleg van randbeplanting bij zonneweiden, zoals door u wordt voorgesteld, kan worden bestempeld als "schaamgroen". Men verbergt de ongewenste ontwikkeling (zonnevelden).
U ziet kansen voor de aanleg van zonnevelden in de zone "ondernemen met natuur". Wij zien uw kansen totaal niet. Primair zijn deze gronden immers bestemd voor een robuuste versterking van het nationaal natuurnetwerk (NNN). Naast natuurontwikkeling wordt op deze gronden op bescheiden schaal ruimte geboden om doelen te realiseren die niet strijdig zijn met de primaire functie natuurontwikkeling. De aanleg van zonnevelden op deze gronden zijn strijdig met de primaire functie natuurgrond. Immers meer dan 75% van de grond wordt bedekt met zonnepanelen. Dat doet afbreuk aan de primaire functie van die gronden, zijnde natuurontwikkeling.
In uw document geeft u aan dat u bij de inrichting van zonnevelden een bijdrage wil leveren aan verhoging van de biodiversiteit door de vrije ruimte van zonnevelden op te vullen met bloemrijke stukjes of amfibie- en reptielpoelen. Dat klinkt allemaal heel verleidelijk. Zonnevelden veroorzaken veel schaduw op de grond en veroorzaken ook verdroging. Daardoor leveren ze hooguit een zeer minimale lokale bijdrage aan de biodiversiteit maar wordt in totaliteit aan biodiversiteit ingeleverd omdat daarmee afbreuk wordt gedaan aan de bedoeling van de natuurontwikkeling van het Nationaal Natuurnetwerk Nederland.
U geeft aan dat de zonnevelden tijdelijk zijn voor een periode van 25 jaar. Wat wordt er gedaan met de zonnepanelen die ‘op’ zijn (chemisch afval)? Bovendien zijn de effecten van zonnepanelen op bodem en natuur op de lange termijn nog onvoldoende duidelijk. Hierover wordt in uw beleids-document niets vermeld. Wij pleiten er voor over deze twee zaken helderheid te geven in uw beleidsdocument.
Wij adviseren u om te investeren in een energietransitie met behoud van de ruimtelijke kwaliteit op de lange termijn. Dat is rentmeesterschap!