De soortenrijkdom in Nederland gaat achteruit door een overmaat aan stikstofdepositie. Dat is de boodschap uit het themanummer van Biological Conservation over stikstofdepositie.
Door de productie en toepassing van kunstmest en in mindere mate door de industrialisatie en het verkeer, komt naar schatting twee tot driemaal zoveel stikstof in ons ecosysteem als door natuurlijke binding van stikstof. De meststof verspreidt zich via de lucht en slaat elders weer neer, ook in natuurgebieden. Stikstof werkt niet alleen door als meststof op de productie van gewassen i.c. planten maar ook als verzurende factor in voedselarme bodems zoals zand- en veengronden. Dit heeft een ingrijpende invloed op het functioneren en de soortenrijkdom van ecosystemen. De afname van de biodiversiteit is het best bekend van plantengemeenschappen, maar blijkt ook door te werken naar diersoorten. 

 

Bij de in Nederland schaarse bruine vuurvlinder is experimenteel bewijs gevonden voor negatieve effecten van stikstofovermaat op de overleving van rups tot vlinder (foto: Chris van Swaay).

“Veel soorten kunnen goed met stikstofschaarste omgaan, maar er zijn maar weinig soorten die bij overdaad aan stikstof gedijen. Die laatste nemen bij hoge stikstofdepositie toe, en kunnen zich bovendien goed verspreiden, waardoor ze al snel gaan domineren. Vanuit oogpunt van soortenrijkdom is dat dramatisch”, zegt Michiel Wallis de Vries, buitengewoon hoogleraar insectenecologie bij Wageningen Universiteit. “Bij vlinders nemen soorten uit stikstofrijke omgeving toe ten opzichte van soorten uit stikstofarme milieus. Dat leidt tot een sterke afname in de soortenrijkdom, omdat maar heel weinig soorten zijn aangepast aan die stikstofovervloed en doorwerkingen ervan in het voedselweb.” zegt Michiel Wallis de Vries .
“Gezien de grote effecten, lijkt het in Nederland absoluut noodzakelijk om ervoor te zorgen dat de uitstoot van stikstof naar de atmosfeer sterker wordt teruggeschroefd dan nu het geval is”, stelt stikstofdeskundige Roland Bobbink. Omdat de ammoniakbelasting de laatste jaren niet verder daalt, lijkt het dus noodzakelijk om sterker in te zetten op vermindering van de stikstofuitstoot door verduurzaming van de landbouw.

Bron:
1. WallisDeVries, M.F., Bobbink, R., Nitrogen deposition impacts on biodiversity in terrestrial ecosystems: Mechanisms and perspectives for restoration, Biological Conservation (2017)
2.  https://www.wur.nl/nl/nieuws/Nederlandse-biodiversiteit-lijdt-onder-druk-van-stikstofdepositie.htm
3 “Minder soorten door stikstof”, door Maartje Kouwen, bionieuws, 26 augustus 2107, jaargang 27