Om 9 uur waren we al bij de parkeerplaats aan de Pollen aan de zuidkant van de Engbertsdijksvenen.
Boswachter Kees Jan Westra nam ons mee de binnenlanden in. (helaas was Henk Jan van der Veen verhinderd). Eerst liepen we door een dicht bebost gebied met veel berkenbomen. Het groen is overweldigend mooi: intens in verschillende tinten. Dat geldt niet alleen voor het bladgroen, maar zeker ook voor het mos. Na een tijdje kwamen we aan de rand van de Engbertsdijkvenen, waar de afscheiding met de landbouwgrond duidelijk te zien is.
We liepen weer een eindje terug en zagen een authentiek stukje hoogveen Dat vond ik erg bijzonder en ik realiseerde me dat hier een ontwikkeling van vele eeuwen heeft plaatsgevonden.
In het open gebied zie je duidelijk de begroeiing en het vele water waarom het veen bekend staat.
Het was slalommen door het terrein en gelukkig had Ella Roelfs van te voren de tip gegeven om laarzen aan te doen. Want nat was het en koud; gelukkig liet de zon zich toch nog even zien.
We zagen een bruine kiekendief, een kneu en een rietgors. Ook schoot er nog een haas voor onze voeten weg. Om adders te zien was het jammer genoeg te koud. Een kleine slang kruiste het pad van sommigen van ons.
Gagel (foto: Martien Naarding)
Van de beplanting is mij de wilde gagel bijgebleven. Ik kende uit mijn jeugd het Gagelmansvennegie bij Nijverdal, maar ik wist nooit dat het naar deze plant genoemd is. Leuk om te weten.
Zo hebben we met een groep van ongeveer 20 personen rondgezworven in de Engbertsdijvenen. Genoten van de ruimte met op de achtergrond steeds de begrenzing van bomen. Genoten van de randen met wollegras en waters met slangenwortel. Een fijne excursie deze morgen!
Marjan van der Bent
Het maximale aantal mensen (15) had zich opgegeven voor deze tocht. We verzamelden om 07:00 op de parkeerplaats bij de Steile Oever. De temperatuur was heel aangenaam en later op de morgen zelfs een beetje warm. Later bleek het de warmste 6 april ooit gemeten.
We begonnen bij de Steile Oever, een markant en zeer bekend punt. Je hebt hier mooi zicht op de oude arm van Regge, de huidige rivier en het dal. Voor de vogelaars was het genieten, we hoorden o.a. de tjiftjaf, zwartkop, winterkoning en de zanglijster.
We liepen iets door naar een afgebroken zogenaamde 12 Apostelen beuk, een meer-stammige beuk geplant door de toenmalige landgoedeigenaar.
Vervolgens langs de Regge, een stuk waar de rivier nu meandert. We zagen in de verte reeën tegen de bosrand aan en aan de overkant verschillende soorten ganzen. Iets verderop heb je een heel mooi zicht op Huis Archem.
Daarna weer bosgebied met onder andere veel sporen van dassen, o.a. veel voerputjes, maar ook een aantal verse mestputjes. Dassen graven gaatjes in de grond die ze als een soort latrine gebruiken, maar waarmee ze ook hun territorium afbakenen. Op Eerde zijn volgens Arend nu weer een paar mooie dassenburchten, nadat de dassen eind zeventiger, begin tachtiger jaren bijna uit Overijssel en dus ook uit het Vechtdal waren verdwenen. Eind tachtiger jaren zijn er weer opnieuw dassen uitgezet. Wat mij bij zal blijven is dat een paar van de hier uitgezette dassen, dood of aangereden, teruggevonden zijn in o.a. Zwolle en Schiermonnikoog (dassen kunnen goed zwemmen).
We zagen ook hulst waar duidelijk van gegeten was. Waarschijnlijk hebben de reeën (grote snoepers) de malse blaadjes opgegeten.
Vanaf de rivier naar de Eerder Esch. Die lag vroeger ook al hoog en was geschikt voor de landbouw. In de loop van de eeuwen is hij alleen maar hoger komen te liggen doordat de boeren hun (schapen)mest, vermeng met heideplaggen, over het land uit reden.
Langs de boerderij van Kraaijeveld over de Hammerweg richting de Meertjes. Voor Ommenaren een begrip. Als er ijs ligt is dit een van de mooiste plekken om te schaatsen.
Door verkeerd ingrijpen van de mens, het weghalen van de bodem die het water tegenhield, staat een van de Meertjes nu droog.
Op naar de Besthemerberg, 34 meter hoog en gevormd in de voorlaatste ijstijd: het Saalien (230.00 -130.000 v. Chr.). De kiezelstenen rondom de brandtoren zijn uit die periode. Je hebt hier een prachtig uitzicht. Hoewel ook horizonvervuiling door windturbines in Noordwest Overijssel.
Vanaf hier was het nog een klein stukje naar de parkeerplaats waar we ‘s morgens waren begonnen. Het was een zeer leerzame tocht onder deskundige en bezielende leiding van Arend. Hij heeft onderweg heel veel verteld. Onderweg bedacht ik me, dat ik zijn verhalen zou hebben moeten opnemen om er dan met behulp van AI een samenvatting van te maken.
Voor mij was het en “een trip down memory lane” en een van mooiste wandelingen in Ommen.
Verslag: Jan Schuttert
Voor het Staatsbosbeheer zijn het boswachters. Maar Henk-Jan van der Veen (what’s in a name: prachtige naam in dit verband) en Kees Jan Westra zijn eerder hoogveenwachters, want daar hadden ze het over op deze zeer goed bezochte lezing. 60 Bezoekers waren er!
Henk-Jan en Kees Jan (foto: Ella Roefs-Rijzebol)
Afbeeldingen van bos hebben we deze avond helemaal niet gezien, maar wel beelden van hoogveenflora waarbij de ecoloog Henk-Jan vertelt over de toekomstige mogelijkheden die dit grootste hoogveenlandschap in onze provincie biedt. Tal van foto’s verduidelijken zijn betoog.
Levend hoogveen is zeldzaam in Nederland en dus ook de flora en fauna die daarbij horen. Het Engbertsdijksveen, een Natura 2000-gebied, is één van de vier grote gebieden in ons land waar nog levend hoogveen voorkomt. Hoogveen is bijna helemaal uit ons land verdwenen, nog slechts 8 ha is nog levend hoogveen. Dat levend hoogveen heeft water nodig en daarom zijn vasthouden van regenwater en verhogen van de waterstand belangrijke voorwaarden voor een duurzaam behoud. Hiervoor neemt SBB de volgende maatregelen:
- dempen van sloten en greppels, zodat het water in het gebied blijft;
- aanleggen en herstellen van kades en dammen om dezelfde reden;
- verwijderen van zaailingen en jonge bomen, die de verdamping bevorderen;
- plaggen en maaien van kleine delen van de droge heide, waardoor (te) voedselrijke begroeiing verwijderd wordt, unieke flora meer kans krijgt en een grotere variatie ontstaat van soorten die hier thuishoren.
Veenlandschap (foto: Staatsbosbeheer)
Kees Jan vertelt vervolgens over biodiversiteit, regenwaterbuffer en opslag van CO2 in het gebied. Hij meldt de toegenomen verdroging van het gebied in de laatste decennia, al zouden de neerslaggetallen van de laatste jaren anders doen vermoeden. Op de lange termijn is verdroging onvermijdelijk, zo verzekert hij. Het voert in dit verslag te ver om alles te vermelden wat er aan interessants over dit hoogveengebied te vertellen valt. Veel nadere informatie is er te vinden op de website van het SBB: https://www.staatsbosbeheer.nl/wat-we-doen/werk-in-uitvoering/twente-hoogveenherstel-engbertsdijksvenen
Het gebied lijdt onder verdroging en een overvloed aan stikstof. Daarom zijn er maatregelen nodig om het bijzondere hoogveen te behouden en te versterken. Meer kunnen de veenwachters u vertellen en laten zien op 20 april, als er een excursie is in het veengebied, maar zoals het zich op deze druk bezochte avond laat aanzien, zal die snel volgeboekt zijn.
Op een prachtige, zonnige lentedag in maart, was de Vogelwerkgroep van Natuur en Milieu de Vechtstreek, weer present bij de schaapskooi op de Lemelerberg. De lammetjes dartelden vrolijk tussen de schapen, kinderen, ouders, opa’s en oma’s, terwijl de honden van de schaapherders op afstand toekeken vanuit hun grote ren vlakbij de schaapskooi! De aanwezige herders vertelden over het nut van grazende schapen op de Lemelerberg en ze hadden tevens leuke verhalen over de kudde en hun lammetjes.
Rondom de schaapkooi was een markt met kinderactiviteiten, hapjes, drankjes, oude ambachten, streekproducten, een promotiestand van Landschap Overijssel en niet te vergeten een stand van onze VOGELWERKGROEP!
Gerard van Beesten, vrijwilliger bij het Landschap, tevens lid van onze Vogelwerkgroep, had een fijne locatie geregeld voor onze stand!
Gerbrand Groen, Annemiek van Baren, Harm Kat, Han en Mieke Bouman, Mies en Johan Hagens en ik wisselden elkaar af. Zodoende waren we zelf ook in de gelegenheid een rondgang over het terrein te maken.
Aan belangstelling hadden we geen gebrek. Ik kan zelfs zeggen: geen enkele stand had een tekort aan belangstelling, want het was, mede door het schitterende weer, een drukte van belang. Ik kan me niet herinneren dat we zulk mooi weer hadden tijdens Lammetjesdag!
Johan Hagens had weer een aantal geprepareerde vogels en een geprepareerde das meegenomen terwijl Gerbrand Groen diverse soorten nestkasten had meegenomen.
Voor de kindervogelquiz was ’s morgens weinig belangstelling maar ’s middags waren er steeds kinderen actief met het invullen van de antwoorden, vaak samen met hun ouders! Op een gegeven moment waren de bouwpakketjes van de nestkastjes ook in trek; zo van, een goed voorbeeld doet goed volgen? Tevens heeft deze dag weer twee nieuwe leden voor de vogelwerkgroep opgeleverd.
Conclusie: Het was een geslaagde zonovergoten dag in maart 2017.
Verslag en fotografie: Ella Roelfs Rijzebol