Kerkuilen ringen 2017

De kerkuil is een sierlijke vogel met een slank lichaam en een grote kop met een kenmerkend hartvormig gezicht, met relatief kleine donkere ogen die duidelijk afsteken ten opzichte van de witte veren van de gezichtssluier, die hem helpt het geluid naar zijn ongelooflijk gevoelige oren te leiden. De vogels jagen meestal ’s avonds of ’s nachts. Als er weinig voedselaanbod is, bijvoorbeeld als er te weinig muizen in de omgeving zijn, wordt het jongste en-of kleinste uilskuiken vaak opgeofferd aan de oudere jonge uilskuikens. 

 
Han kan de kerkuiltjes bij deze familie ringen op een aanhangwagen. Deze familie heeft behalve kerkuilen ook ransuilen in de buurt. Ze laten het geluid van de ransuil horen welke ze midden in de nacht hebben opgenomen. Dit gebied blijkt dus een ideale biotoop voor uilen! 

 
Terwijl de kleinzoon van Willem Havinga, Levi Maasse ( zo opa - zo kleinzoon ) de kerkuilen bestudeert, noteert Mieke Bouman de biometrische gegevens van de kerkuilen. 

 
Deze twee, een paar weken oudere uilskuikens, hebben reeds een duidelijk kerkuil verenkleed.

 
Josh Rozema, Han Bouman en “eigenaar” kerkuilennestkast Jan Hasselo, met vier zojuist geringde uilskuikens.
In totaal zijn er door de werkgroep In het  werkgebied 35 nestkasten met geslaagde broedsels gevonden. In deze kasten hebben we 125 jonge kerkuilen kunnen ringen. Wat tot een gemiddeld broedsucces van 3.6  jongen per broedsel komt.

Verslag Han Bouman en Ella Roelfs-Rijzebol  

Fotografie: Ella Roelfs-Rijzebol            

Wasbeerhond in Eerde?

Onlangs kwam er een melding binnen van een lid van onze vereniging dat waarschijnlijk een wasbeerhond was aangereden in Eerde. Een bevestiging van deze waarschijnlijke waarneming konden we niet krijgen. Maar het voorkomen van deze soort in onze regio is mogelijk.

Wasbeerhond (foto Vroege Vogels/Vara)

De wasbeerhond (Nyctereutes procyonoides) is een roofdier uit de familie van de hondachtigen en moet niet verward worden met de wasbeer, of met de das, de kleur van deze dieren komt namelijk wel een beetje overheen.
Vanwege zijn pels is hij in het Europese deel van Rusland ingevoerd. Ontsnapte en verwilderde exemplaren verspreidden zich in westelijk richting door Europa. In Nederland  treffen we de soort steeds vaker aan in het oostelijke deel van ons land.  

Ook al lijken wasbeerhonden een beetje op wasberen, ze zijn niet verwant.
Zowel de wasbeerhond als ook de wasbeer zijn dus ‘exoten’, de provincies mogen daarom besluiten om evt. ‘de stand te beperken’.
Door jagers wordt de wasbeerhond ook wel marterhond genoemd, naar de Duitse naam voor het dier: Marderhund.
Van neus tot staartpunt kan de wasbeerhond tot 105 cm lang worden, de staart meet ca. 22 cm. Hij staat laag op de poten en de vacht is langharig en heeft een geelachtig bruine grondkleur. Hierdoor lijkt hij groter.
’s Zomers is de juist geruide vacht nog kort, wat hem een korte periode slanker en donkerder doet lijken. Het is een nacht- en schemerdier dat bij voorkeur leeft in vochtig loof- en gemengd bos met een dichte onder begroeiing. Zijn dieet bestaat uit insecten, vogels, vissen, hagedissen. In het najaar zijn vruchten en noten geliefd. Ook eet hij afval en aas.
Wasbeerhonden zijn geen echte gravers, ze maken graag gebruik van holen van dassen of vossen. 

Wasbeerhonden leiden een tamelijk verborgen leven, want ze blijven graag in de dekking. Ze worden vooral als verkeersslachtoffer waargenomen.

Evt meldingen graag doorgeven aan de zoogdierwerkgroep (Arend Spijker 0529-453534, of 06-21266680)

Zeeforellen in Overijsselse Vecht

Het gaat goed met de waterkwaliteit in de Overijsselse Vecht. In de rivier zwemmen zeeforellen. Dat tonen beelden aan van het online platform Visspotter. Waterschap Drents Overijsselse Delta is één van de eerste waterschappen die dit gebruikt om de werking van vispassages te onderzoeken. De zeeforellen in de Vecht werden waargenomen op beelden van onderwatercamera’s bij de vispassage naast stuw Vechterweerd te Dalfsen.

Zeeforel (foto Waddenvereniging)

Elk voorjaar trekken miljoenen vissen de beken en rivieren op om te paaien en eitjes te leggen.
Na zo’n twee jaar zwemt zo'n forel vanuit het Lauwersmeer de Waddenzee op. Hier doet hij zich enkele jaren tegoed aan garnalen, wormen en jonge vissen. De tot wel 70 centimeter grote vissen keren dan terug naar de beken waar ze zijn geboren. Dan is de cirkel rond . Een volwassen zeeforel kan ruim een meter groot worden

Tijdens deze fascinerende reis komen zij allerlei obstakels tegen, zoals stuwen en gemalen. De afgelopen decennia werkten waterschappen hard om veel van deze obstakels te verwijderen of passeerbaar te maken. Ze bouwden onder meer vispassages; dat zijn geulen of constructies rond stuwen of gemalen, waardoor de vis stapsgewijs het hoogteverschil in het waterpeil overbrugt. Zo vervolgen de vissen hun weg stroomopwaarts.
Op www.Visspotter.nl staan de filmbeelden van de Zeeforel die door onderwatercamera zijn gemaakt bij de vispassage Vechterweerd te Dalfsen. Klik hier voor de forelbeelden.
Uit: https://www.wdodelta.nl/actueel/persberichten/@22716/visspotter-toont/

Nieuwe nestkasten voor de Vogelwerkgroep

Er was weer werk aan de winkel voor de leerlingen van het ATC, het Arbeids Trainings Centrum, onderdeel van “De  Maat” in Ommen, waar de leerlingen op aanvraag nestkasten maken voor  Vogelwerkgroep Natuur en Milieu de Vechtstreek. De leerlingen van het ATC zijn praktisch ingesteld! In het ATC trainen ze arbeidsvaardigheden op het gebied van o.a. hout, groen en metaal. Gerbrand Groen heeft in 1997 het eerste contact gelegd met Eddy van Lenthe over het maken en eventueel repareren van nestkasten. Sindsdien is de samenwerking tussen de school en de vogelwerkgroep een vaststaand feit. De samenwerking is heel plezierig.
Onder leiding van Hans Odink hebben de leerlingen ook deze keer weer prachtige nestkasten geleverd. Veel kasten staan nog te pronken voor de garage van Gerbrand Groen, maar er zijn ook al diverse kasten opgehaald door de vaste vrijwilligers van de Vogelwerkgroep, die tijdens een bijeenkomst van de vogelwerkgroep, hadden aangegeven dat ze een aantal nestkasten konden gebruiken wegens slijtage van oude kasten of omdat er nieuwe aanvragen voor nestkasten waren binnen gekomen.

Deze keer hebben de leerlingen 9 kerkuil kasten, 5 bosuil kasten, 25 nestkastjes voor kleinere vogels, en 5 nestkastjes voor spreeuwen gemaakt.
Binnenkort hebben ze allemaal een plaats in de omgeving van Ommen in omstreken en hopen we dat de diverse soorten er optimaal gebruik van maken.

Verslag en fotografie Ella Roelfs Rijzebol

Klik hier voor meer foto's.

Raven ringen 2017

Op 8 april 2017 werd het eerste nest met drie gezonde raven geringd door Han Bouman ( coördinator van onze vogelwerkgroep ) in samenwerking met Gerbrand Groen (vrijwilliger vogelwerkgroep) en met de hulp van klimmer Wouter Thijs Nijhuis ( Hovenier Nijhuis Groentechniek Ommen ) 
De raven gebruiken sinds 2016 het oude nest niet meer: ze hebben een nieuw onderkomen gezocht in een hoge boom, even verderop in het gebied.
De Raaf is de wildste en schuwste soort van onze kraaien. Raven zijn vaak te vinden in paren of familiegroepen, ze zwerven rond in grote territoria. Vroeg in het voorjaar maken ze spectaculaire baltsvluchten. Het zijn dan ook vogels die vroeg in het jaar jongen hebben want ze beginnen heel vroeg met het leggen van eieren, soms zelfs als het nest nog met sneeuw is bedekt. Dit is de reden waarom Han Bouman jonge raven al zo vroeg, in dit geval in de maand april, kan ringen.

Met een lengte van 54 tot 67 cm zijn raven de grootste leden van de kraaienfamilie- en daarmee ook de grootste van de zangvogels want de Raaf is een zangvogel. Een Raaf is groter dan een Buizerd en veel groter dan een Zwarte kraai.
Raven zijn alleseters: ze eten zaden, bessen ongewervelden, de eieren- of jongen van andere vogels, zieke of gewonden vogels en zoogdieren ter grootte van een konijn. Maar het zijn uiteindelijk aaseters die het moeten hebben van dode schapen,  dode reeën en andere kadavers en afval.

Omdat we tot op heden geen ander nest ontdekten lijkt het er op dat Han in 2017 maar één nest Raven kan ringen.

Verslag Han Bouman en Ella Roelfs Rijzebol
Fotografie: Gerbrand Groen

Presentatie Landgoed Den Woesten Heide

Vrijdag 19 mei gaf Wim van de Heide een presentatie op zijn nieuwe landgoed Den Woesten Heide. Leden van de Vechtstreek waren hiervoor uitgenodigd, maar ook niet-leden waren van harte welkom. De belangstelling was overweldigend en de zaal, een prachtige deel, zat dan ook helemaal vol. Waarschijnlijk organiseert Wim zelfs een extra avond, omdat het aantal aanmeldingen de capaciteit overschreed.

Wim begon zijn presentatie, dat je dus niet van adel hoeft te zijn om een landgoed te bezitten. Dat dat niet helemaal vanzelf gaat, werd ook duidelijk gemaakt. Vele gesprekken met gemeente en provincie zijn eraan vooraf gegaan. 

Een stukje historie: De Varsener Marke moest in 1823 gronden inleveren die door de Maatschappij van Weldadigheid ontgonnen en beheerd werden. De bet-, bet-, betovergrootvader van Wim van der Heide werd vanuit Veenhuizen op de Ommerschans aangesteld als toezichthouder voor deze maatschappij. Zo kwam de familie van der Heide in de regio terecht. Wim zelf groeide op in Zwolle. Hij bleek avontuurlijk te zijn: eind jaren '60  - begin jaren '70 zat Wim in een kibboets in Israël en later trok hij door Afghanistan. Daarna settelde hij zich en werd hij boer. Veertig jaar later in 2016 verkocht hij zijn bedrijf. Hij was medeoprichter van de agrarische natuurvereniging en betrokken bij tal van projecten op het  gebied van landschap, milieu, cultuurhistorie en recreatie.

Na een PowerPointPresentatie mochten alle aanwezigen een hesje aandoen met daarop trots 'Landgoed Den Woesten Heide' en trok de hele groep (gelukkig was het droog geworden) achter Wim aan door het bos van het landgoed. Met een megafoon kon hij iedereen mee laten genieten van wat hij te vertellen had over het landgoed. Verhalen over de mensen die er gewoond hadden en over de natuur. De interessante avond werd met een drankje en het beantwoorden van vragen afgesloten op de deel.

Dook van Gils

Natuurcursus en excursie 2017

Ook dit jaar was er weer veel belangstelling voor de natuurcursus. Henk Ruiter, Arend Spijker, Leo Oudejans en Alfred van der Burgh hebben ons weer veel interessante wetenswaardigheden verteld over de planten, zoogdieren, vogels en insecten. Op 10 juni was er als afsluiting een veldexcursie. Deze excursie werd geleid door Henk Ruiter, Arend spijker en Hein Kuijper. Nou daar sta je dan als cursist als Hein zegt: "Zo, vandaag zijn jullie de cursusleiders en horen we graag wat jullie ons te leren hebben!” Nou gelukkig bleken ze toch niet echt zo streng te zijn en hebben we deze ochtend weer enorm veel gezien, gehoord en geleerd! Als we nog maar een paar meter gelopen hebben zien we al sporen van een das, die zo keurig als hij of zij is, de behoefte die er gedaan was had begraven. Weer een paar meter verderop zagen we een takje dat beschadigd was, het bleek dat een ree er zijn nieuwe horens langs schraapt zodat het jeukende vel er af gaat. In een greppel groeit dubbelloof. Zo valt er om de paar meter wel weer wel iets te zien waar je in je eentje hoogstwaarschijnlijk zo maar aan voorbij zou lopen! Als we bij de oorspronkelijke oude arm van de Vecht komen horen we hoe de loop van de rivier het landschap bepaalt. En hoe het landschap de flora en fauna bepaalt. We klimmen het prikkeldraad over, iets dat dan mag , en komen in het hooiland. Een meidoorn is helemaal ingesponnen door spikkelmotten (honderden).

Lees meer...

Zwerftocht met Arend Spijker op 20 mei 2017

Op zaterdag 20 mei vertrokken wij om 7.00 uur vanaf de kinderboerderij voor een zwerftocht door het Vechtdal  onder de hoede van Arend Spijker. We waren met 11 personen, inclusief Arend. Het was een prachtige, zonnige ochtend. We staken de brug over en liepen langs de volkstuinen, over de Ariërmarsch naar de Vecht. Al gauw zagen we de oeverzwaluwen die hun nesten hadden gemaakt in de steile oever van de meanderende Vecht. Ook veel gierzwaluwen vlogen over ons heen. Arend wees ons op de kenmerken van de verschillende zwaluwen: oeverzwaluw, gierzwaluw, boerenzwaluw en huiszwaluw.

We kwamen groepen koeien tegen, die nieuwsgierig maar vredelievend op ons afkwamen. Natuurlijk vertelde Arend ons onderweg veel over de das, de vos en andere dieren die in het Vechtdal voorkomen. We stonden stil bij de verschillende uitwerpselen. Arend legde ons uit hoe je door de grootte, de vorm en de inhoud van het uitwerpsel het dier en zijn eetpatroon herkent. Daar loop je anders zomaar aan voorbij! De groep was gezellig en er werd onderling veel “ getwitterd”.

foto: Machteld Oudshoorn

Lees meer...

Presentatie over Landgoed Den Woesten Heide

Wim van der Heide, opgegroeid naast enkele landgoederen, heeft zijn varkensbedrijven overgedragen aan zijn opvolgers, de akkerbouwtak  grotendeels omgezet naar grasland en een gedeelte wordt voortgezet. Van de 40 jaar als boer heeft hij 20 jaar met een bedrijfsnatuurplan gewerkt. Als medeoprichter van de agrarische natuurvereniging was hij betrokken bij allerlei projecten op het gebied van natuur, landschap, milieu, cultuurhistorie en recreatie. De landbouwgronden zijn samengevoegd met het vroegere landgoed “De Woeste” (voorheen Vlierbelten) tot een geheel nieuw landgoed ‘’Den Woesten Heide”

Met het realiseren van een nieuwe boerderij waarbij de ‘’deel’’ dienst kan doen als ontvangstruimte, de schuur voor houtbewerking en landbouwmuseum, de hooiberg voor werktuigen/expositieruimte, is het geheel gereedgekomen om invulling te geven aan de integrale functies die bij een landgoed behoren. Hierbij kon hij volop  putten uit zijn ervaringen met “De Ommer Marke” periode. Voor verdere informatie, bezoek vanaf 3e week maart de website “Den Woesten Heide”.

Wim van der Heide, al ruim 20 jaar lid van de Vechtstreek, nodigt u van harte uit voor een avondvullend programma! Na een rondleiding over het erf en, afhankelijk van het weer ook door een gedeelte van  het bos, zal hij vertellen over zijn drijfveren, over zijn bedrijfsnatuurplan, het opzetten van het landgoed, de integrale functies en de twee boeken die hierover verschenen zijn. Deel 1 is geschreven door ecoloog C. Zoon en bureau Glabbers. Dit eerste boek bevat een beschrijving van de biotoop vroeger en nu (Alles wat er groeit en bloeit).
Deel 2 is geschreven door Wim van der Heide samen met Cees Zoon en gaat over de vroegere bewoners, hun ervaringen, voor, in en na de oorlog, en hun levenswijze.

Datum: 19 mei 2017 vrijdagavond. De avond begint om 19.00 uur en zal rond 22.00 uur afgelopen zijn. Deelname voor leden van de Vechtstreek € 3,- incl. twee consumpties. Voor parkeren: volg de bordjes.

Opgeven via het aanmeldingsformulier op deze website is gewenst.

Zeldzame hoektanden bij reeën

Pas kreeg ik een vraag van iemand die mij een foto van een schedel van een ree toestuurde, er was duidelijk een hoektand te zien, hij vroeg zich af wat dat was.

Normaal bestaat het volgroeide gebit van een ree uit tweeëndertig tanden en kiezen. En net als bij mensen, begint het ree ook met een melkgebit.  Het gebit van een ree kan veel informatie over de leeftijd van het ree geven, maar hoektanden bij reeën?

Soms groeien er bij reeën inderdaad hoektanden, het worden haken, of ook wel grandels (Duits voor hoektanden) genoemd. Ze kunnen zowel in de boven- of onderkaak zitten, soms links en soms rechts. Het zijn kleine stiftvormige tandjes van 5 tot 20 mm lang met een doorsnede van ongeveer 2 mm. Hoektanden bij reeën zijn erg zeldzaam, bij ca 3 % van alle reeën komt dit voor.

Hoektanden zie je wel bij sommige exotische hertensoorten, zoals bij de Chinese muntjak. De muntjak of blafhert, is een hertensoort die oorspronkelijk in China voorkomt. Bij dit hert zijn de hoektanden ook heel goed te zien. Deze herten hebben ook nauwelijks een gewei, daarom worden deze hoektanden ook gebruikt bij de bronstgevechten.

Het blijft bijzonder als je een ree(ënschedel) ziet met een hoektand(en).

Arend Spijker,  coördinator zoogdierenwerkgroep