 |
Natuur en Milieu De Vechtstreek Al meer dan 50 jaar hart voor natuur ! |
Gerard van Beesten laat zich niet om de tuin leiden door geheimzinnige vogel….
Het is een mysterieuze vogel, de wespendief, want gedurende de korte periode dat deze vogel in Nederland is, moet je van goeden huize komen om er eentje te spotten! Laat staan dat je een nest van de wespendief aantreft. Het zoeken naar een nest van deze soort is een nagenoeg onmogelijke opgave en dus meestal onbegonnen werk. De vogel verschuilt zich graag onopvallend in hoge bomen, vliegt nagenoeg geruisloos en het gedrag is stil en onopvallend. Een bosrijk gebied is dan ook een absolute noodzaak voor de wespendief.
Maar het lukt Gerard van Beesten, vrijwilliger Vogelwerkgroep Natuur & Milieu de Vechtstreek, regelmatig om niet alleen een wespendief te spotten maar zelfs het nest van deze stiekemerd te vinden en dat mag toch worden gezien als zeer bijzonder.
Foto: Gerard met de wespendief in de hand.
Gerard is al vanaf 2001 betrokken bij de vogelwerkgroep en gedurende die periode heeft Gerard maar liefst 11 keer een nest van de wespendief gevonden. Het aantal broedparen in Nederland is zeer bescheiden en ze verblijven maar kort in onze noordelijke broedgebieden. Ze vertrekken al weer naar Afrika in augustus of aanvang september.
Oehoes ringen 2021
Ook in 2021 heeft de Oehoe “Het Vechtdal” weer gevonden om daar een locatie uit te zoeken om te broeden. Het is en blijft een prachtige waarneming van een hele bijzondere roofvogel. Deze majestueuze vogel heeft maar liefst een spanwijdte van 160 – 188 cm. Een mannelijke oehoe weegt zo’n 1,5 kilo tot wel 2.8 kg maar de vrouwtjes zijn nog forser en zwaarder: zij kunnen een gewicht bereiken tot 4.2 kilo.
Het vrouwtje broedt alleen en kleedt het nest nauwelijks aan met dons. Het mannetje speelt vooral de eerste weken een hele belangrijke rol omdat hij het vrouwtje in die periode van voedsel voorziet. De Oehoe gaat meestal op jacht naar voedsel tijdens de schemering. Zodra er jongen zijn wordt er vaker gevlogen om de Oehoe kuikens van voldoende voedsel te voorzien.
Omdat een Oehoe erg gevoelig is voor verstoring is het van groot belang dat rust is gegarandeerd rondom het nest. De Oehoe is afhankelijk van grote, aaneengesloten natuurgebieden. Degene die het nest in de gaten houden zijn steeds dezelfde mensen. Zij controleren een paar keer tijdens de broedperiode en blijven op zeer grote afstand van het nest. Zij vertrekken zodra ze hebben gezien wat van belang is voor het ringen, dat is uiteraard de grootte van de jongen, zodat deze op tijd kunnen worden geringd. Het is vanzelfsprekend dat de ringer, in dit geval Han Bouman, er op tijd bij moet zijn. Dat wil zeggen niet te vroeg en niet te laat. 
Oehoekuiken
Lezing Jan Hendriks over het Parnassiaproject
Het was de eerste activiteit, een lezing door Jan Hendriks over het Parnassiaproject, die na lange tijd weer gehouden kon worden en waarbij belangstellenden fysiek aanwezig konden zijn. Mogelijk was de angst voor een coronabesmetting voor enkelen toch een reden om (nog) niet te komen of waren sommigen al op vakantie; in elk geval was de opkomst wat aan de magere kant. In totaal waren er slechts16 aanwezigen in de Kern op vrijdagavond 25 juni.
Het deed aan het enthousiasme van Jan Hendriks niets af. Als ex-docent biologie was hij altijd al geïnteresseerd in de natuur en besloot sinds zes jaar geleden lid te worden van IVN Raalte, waar hij bij gebrek aan een voorzitter die taak meteen op zich nam. Hij vertelde met passie over het Ho(o)ge Broek, dat tussen Lemelerveld en Raalte gelegen is.
Het Hooge Broek ter grootte van 20 hectare was landbouwgebied en is in 2008 in handen gekomen van Natuurmonumenten, dat het wilde omvormen tot natuur. Zo’n 5 hectare is bedoeld als blauwgrasland en het bleek dat dat niet meteen vanzelf kwam. Een deel van de grond werd afgegraven, maar de resultaten lieten op zich wachten. Daarom is er in 2011 plagsel van blauwgrasland uit de regio uitgestrooid.
Er werd veel aan publiciteit gedaan en de parnassia werd als symbool gebruikt voor de ontwikkeling van het gebied onder het motto: Maak Salland nóg mooier! Inmiddels zijn er verschillende orchideeënsoorten verschenen in het Hoge Broek evenals het moeraskartelblad. En tot grote verbazing van enkelen verschenen er ook parnassia’s. Het leek de betrokkenen haast onmogelijk dat die er spontaan gekomen waren en bij de zoektocht naar het antwoord bleek dat iemand van Natuurmonumenten daar zelf voor had gezorgd – op eigen houtje en tot verbazing van velen… Hoewel het natuurlijk prachtig is om dat witte bloemetje daar te zien, is het nog maar de vraag of het zich daar thuis zal blijven voelen.
tekst en foto: Dook van Gils
Juni 2021
Excursie Hooge Broek o.l.v. Jan Hendriks
Zaterdagmorgen 26 juni 2021 gingen we naar Het Hoge Broek om de bloemenpracht aldaar te aanschouwen, onder de bezielende leiding van Jan Hendriks, voorzitter IVN te Raalte. Een paar mensen waren gewapend met het * HEUKELS boek en begonnen gelijk met het determineren van de diverse soorten. Machteld keek steeds gretig mee over de schouders van onze begeleider Jan. Anderen luisterden aandachtig en fotografeerden er lustig op los met hun mobieltjes. Je hoorde links en rechts kreten als: “Oooooooooooh wat mooi”, of “kom hier eens kijken” of “wat is dit voor plant?”. Gelukkig had bijna iedereen laarzen aangetrokken want ondanks het zonnige en warme weer van die dag, is het een nat gebied en we moesten dan ook regelmatig water waden. Jan kreeg veel vragen en liet ons schitterende planten zien maar helaas stond de fantastische Parnassia nog niet in bloei want deze bloeit vaak pas in de maand juli.
Uiteraard zijn er ook altijd mensen die de planten van heel dichtbij willen zien en fotograferen: vanaf het eerste moment liep ik dan ook al met kletsnatte knieën rond …………maar toen de Heidekartelblad en de Ronde zonnedauw in beeld kwamen, kon ik het niet laten………. Ik moest domweg liggend fotograferen….tja en dan ben je binnen de kortste keren iets natter dan je had gepland……Gelukkig hadden we een warme dag uitgezocht.
Bosuilen 2021
In 2021 werden de eerste twee jonge bosuiltjes geringd op 23 maart. De locatie was verrassend. De uiltjes zaten namelijk op de zolder van Huize “Het Laar”!
Foto: Jonge bosuil op de zolder van Huize Het Laar.
Een paar jongens, werkzaam bij de Gemeente Ommen, hadden daar toevallig een uiltje gevonden en meenden dat deze ziek was. Omdat zij Gerbrand Groen kennen, hebben zij direct contact opgenomen voor advies. Gerbrand zag echter onmiddellijk dat dit geen ziek uiltje was, maar een takkeling: dit is een jonge uil. Een takkeling verlaat op een gegeven moment het nest omdat hij zo groot wordt dat hij meer van de wereld wil zien dan alleen maar het vertrouwde nest. Daarin is hij nogal onhandig en daarom komen takkelingen vaak op een plek terecht waardoor ze niet meer zelfstandig terug kunnen in het nest. Maar de ouders vergeten ze echt niet. Ze voeden het jonge dier op de plek waar hij is terecht gekomen en bieden de takkeling ook daar bescherming. Dit is de reden waarom wij altijd adviseren: laat de takkeling met rust. Het komt goed.
Gerbrand ontdekte gelijk nog een kleine takkeling in het nest en dus nam hij contact op met Han Bouman. Han kon gelukkig direct komen en zodoende werden deze twee kleintjes nog dezelfde dag geringd en uiteraard werden gelijktijdig de biometrische gegevens vastgesteld.
Op 16 april 2021 gingen we langs de bosuilenkastenroute van Gerard van Beesten. Het was een prachtige avond. Gerard begeleidde ons naar 3 locaties waar Han respectievelijk 2, 4 en 3 prachtige jonge bosuilen konden ringen. Bij twee nestkasten was de volwassen bosuil zelf ook nog aanwezig. Zij werden deskundig gevangen en ook van deze twee uilen werden de biometrische gegevens vastgesteld en ook zij kregen een ring. Indien een volwassen uil al een ring heeft worden de gegevens genoteerd, opgeslagen en verwerkt als terugmelding.
Nipte meerderheid akkoord met pilot Bollenteelt in drinkwater-beschermingsgebieden Ommen
De gemeenteraad van Ommen heeft op 3 juni, met negen stemmen vóór en acht tegen, ingestemd met de pilot bollenteelt in de twee grondwaterbeschermingsgebieden Witharen en Hammerflier. Wel moeten eerst een 3-tal stappen worden doorlopen voordat de pilot kan plaatsvinden.
Er waren maar liefst 9 verontruste insprekers die hun ernstige zorgen uitten tegen deze pilot. Het intensieve gebruik van bestrijdingsmiddelen en de negatieve effecten daarvan voor de volksgezondheid, het milieu en het drinkwater waren aspecten die veelvuldig door hen naar voren werden gebracht. Ook werd verwezen naar wetenschappelijk onderzoek die op de negatieve effecten van deze teelt wezen. In een reactie op deze inspraak gaven de raadsfracties aan de verontrustende berichten en inspraakacties goed te hebben gehoord. Schrale troost voor de insprekers is dat eerst een 3-tal stappen moeten worden doorlopen voordat de pilot in de twee grondwaterbeschermingsgebieden kan plaatsvinden. In stap 1 wordt eerst onderzocht of het mogelijk is om een juridisch houdbaar besluit voldoende te onderbouwen door middel van literatuuronderzoek waarmee de Raad van State kan worden overtuigd hun eerdere gedane uitspraak op basis van voortschrijdend inzicht te vernietigen en/of te heroverwegen. Als stap 1 niet mogelijk is wil men in stap 2 een aanvullend onderzoek doen buiten het grondwaterbeschermingsgebied in een vergelijkbaar gebied qua grondstructuur als de grond in het grondwaterbeschermings- gebied. Als beide twee stappen niet mogelijk zijn dan wil men aanvullend onderzoek uitvoeren in het grondwaterbeschermingsgebied.
Het advies dat verschillende insprekers gaven om een onafhankelijke en professionele instantie in te schakelen, bijvoorbeeld de Landbouw Universiteit, vond gehoor bij de raadsleden en werd overgenomen. Verder worden belanghebbenden de mogelijkheid geboden te participeren in de te maken afspraken bij het aanvullende onderzoek.
Wij blijven over het vervolg van deze zaak in contact met de gemeente.
Lees ook:
Bijzondere waarneming fazanten
Soms hebben Machteld en ik bijzondere ontmoetingen met een fazant. Dat we in 2021 opnieuw een niet alledaags treffen hebben met een paartje fazanten, hadden we zeker niet verwacht.
Dinsdag 27 april wandelen we langs de oever van het meanderende riviertje de Bevert met als doel de jaarlijks terugkerende dotterbloemmonitoring. Een aantal jaren geleden was er namelijk nog geen enkele dotterbloem te vinden langs de oever van de Bevert, maar tegenwoordig groeien en bloeien er een paar prachtige eigele exemplaren langs de oever van de beek. Dotterbloemen zijn vooral te vinden langs oevers van beekjes, rivieren en ondergelopen rietlanden.
Terwijl wij oplettend zoeken tussen de vegetatie, steekt er opeens een witte kop uit het lange gras achter een aantal bosjes, ongeveer honderd meter bij ons vandaan. Machteld fluistert verbaasd: “Wat is dat”? Ik heb even geen idee: een patrijsachtig iets? Een fazant? Inderdaad, het blijkt een fazant te zijn, maar wel een hele vreemde vogel, namelijk een witte, maar dan zonder rode ogen. Het kost ons moeite het dier te fotograferen aangezien wij achter diverse struiken en tussen het kreupelhout staan… Wij moeten tussen de vele takken door focussen en dan is het wel een kunstje om het dier goed in beeld te krijgen, maar uiteindelijk lukt het toch nog het dier te fotograferen. 
Na een poosje steekt er opeens nog een kop boven het hoge gras uit: het mannetje. Dit is een prachtig gekleurd exemplaar. Hij heeft duidelijk geen bezwaar tegen een wit vrouwtje. We constateren dat we hier te maken hebben met een leucistisch vrouwtje.
Zonnevelden in Ommen?
De gemeente Ommen werkt toe naar energieneutraal in 2050. Dat betekent dat alle energie die in de gemeente wordt verbruikt, binnen de gemeentegrenzen duurzaam wordt opgewekt. Men stelt voor stap voor stap van het aardgas af te gaan, in te zetten op energiebesparing en ons voor te bereiden op de verschillende klimaatveranderingen.
In het concept beleidsdocument 'Uitnodigingskader Zonnevelden 2021-2025' geeft de gemeente Ommen aan hoe zij denkt om te gaan met initiatieven voor opwek van zonne-energie. Want met alleen 'zon op dak', aldus de gemeente, redden we het niet om in 2050 energieneutraal te zijn. Daarom zet de gemeente in op de aanleg van 60 ha. zonnevelden op agrarische - en natuurontwikkelingsgronden. Zij nodigt uit om met lokale initiatieven te komen zodat de opbrengsten ook lokaal blijven.
Dat klinkt allemaal heel aantrekkelijk. Maar is de aanleg van 60 ha zonnevelden in ons fraaie bos- en natuurrijke Ommen nu wel zo verstandig?
Wij zien de noodzaak van de transitie naar duurzame energie. Wij maken ons echter zorgen over de impact van de energieopgave op onze leefomgeving. De natuur staat ook in Ommen onder druk. Daarbij is de ruimte schaars. Wij vinden het daarom belangrijk dat de juiste keuzes worden gemaakt en dat waardevolle natuur en landschap worden ontzien. In de transitie naar besparen en vergroenen, gaan wij uit van oplossingen waarbij het landschap en de natuur geen nadelige effecten ondervinden. Wij pleiten voor meer duurzame energie, een juiste volgorde in de aanpak en op de juiste locaties. Wij vinden dat je eerst moet beginnen met de aanleg van zonnepanelen op daken van huizen, overheidsgebouwen, bedrijfsdaken, scholen en andere geschikte panden, geluidswallen langs wegen, langs spoorlijnen en op de vuilstortlocatie Bovenveld.
Het is een te makkelijke oplossing om direct in te zetten op de plaatsing van zonnepanelen op landbouw- en natuurontwikkelingsgronden. Zonnevelden nemen veel ruimte in beslag en vormen een aantasting van landschap en natuur. Wij vinden dat zonnevelden niet op agrarische – of natuurgronden thuishoren. De ruimte is schaars óók in Ommen. Agrarische gronden hebben we hard nodig voor de omschakeling naar een duurzame landbouw die de boer weer perspectief biedt en waarbij het landschap wordt hersteld, de biodiversiteit een impuls kan krijgen en de milieu- en klimaatoverlast van landbouw, maar ook van verkeer en industrie, worden beperkt.
Het Roer moet om in Ommen: "Start met de maximale inzet van zonnepanelen op daken!!!"
Klik hier voor de tekst inclusief onze reactie aan de gemeente Ommen
Lammergier Archemerberg
Op woensdag 5 mei 2021 zag Anita Wichers tijdens het schapen hoeden een Lammergier op de Archemerberg.
Ze mailde:
Ogen als pizzaborden en hartritme was niet meer te meten.
Onze BOA had dinsdag een doodgereden reegeit opgehaald.
Na waarneming Lammergier, overlegd om doodgereden reegeit aan te bieden. Op de berg gelegd voor de Lammergier.
Binnen no time kwam de gier aan zweven om het aangeboden kadaver te bezoeken!
"We hadden peper en zout stelletje, bestekje en servetje bijgeleverd".
Waanzinnig...Fantastisch!!!
Momenten om stil van te worden!!!
Hartrime hier nog absoluut niet op peil.
Zelf helaas geen mooie picture kunnen maken, maar for ever in geheugen gegriefd.
Vandaag was ie nog te bewonderen, wat vele vogelaar aantrok.
En de dagen erna zijn door die vogelaars massaal foto's gemaakt van de lammergier. Het werd een gezellige boel en een mooie mix van vogelaars en toevallige voorbijgangers die zich afvroegen wat er toch voor bijzonders te zien was op dat kaalgekapte stuk van de Archemerberg.
Iets minder gezellig was de blijkbaar onbedwingbare drang van sommige vogelaars om voor de perfecte foto letterlijk van het pad af te gaan. De BOA's hadden hun handen vol om teveel verstoring te voorkomen.
Zondag 9 mei aan het einde van de ochtend liet de lammergier zich nog een keer goed dichtbij zien en vertrok toen richting onweersbui ten noordwesten van Ommen.
Vijf raven in één nest
Op 15 april 2021 hebben we een nest met maar liefst vijf raafjes geringd. Ik schrijf raafjes maar ik kan jullie verzekeren dat het al hele grote jongens waren toen Wouter Thijs Nijhuis, onze vaste “raven klimmer”, ze uit het nest haalde. Het is dan ook nauwelijks voor te stellen dat ze met z’n vijven in één nest zaten! Ravennesten zitten heel hoog in de boom. Wouter Thijs zag, toen hij hoog in de top zat, in aanvang drie raven, maar toen hij er eentje oppakte zag hij dat er nog een paar verborgen waren: goed verstopt onder zijn broers en-of zussen.
Terwijl Gerbrand Groen de raven één voor één uit een vervoerzak-tas haalde begon Han Bouman de raven te ringen. Tevens bepaalde hij de biometrische gegevens. Alle gegevens werden genoteerd, zodat deze kunnen worden opgeslagen in een database, nadat Han ze heeft verwerkt en doorgegeven.
Gerbrand assisteert Han bij het ringen
De raven werden geringd, nagekeken, gewogen en gemeten. Ook in 2021 deden wij weer mee aan het afnemen van DNA van de jonge dieren. Hiervoor moesten een paar kleine nekveertjes worden afgenomen worden met behulp van een pincet. Uiteraard mag je dan niet met je eigen vingers aan het DNA materiaal komen, om vermenging van eigen DNA met DNA van de raven te voorkomen. Het studiemateriaal ( DNA- eppje ) wordt onderzocht in verband met een landelijk project uitgaande van de Ravenwerkgroep van de Hogeschool te Utrecht. Het zal worden onderzocht door de universiteit om met name het geslacht van de dieren te bepalen. Door de uitslagen van het onderzoek te vergelijken met de reeds verzamelede biometrische gegevens, zou wellicht een methode gevonden kunnen worden om aan de hand van de biometrische gegevens het geslacht te bepalen.