 |
Natuur en Milieu De Vechtstreek Al meer dan 50 jaar hart voor natuur ! |
Natuurcursus 2021 verslag
Om hun natuurkennis bij te spijkeren deden er 22 enthousiaste leden van N&M de Vechtstreek mee aan de Natuurcursus gegeven in het najaar van 2021. De theorielessen werden verzorgd door Hein Kuijper, Arend Spijker, Evert Ruiter en Joop Verburg. Alle lessen waren fantastisch voorbereid: duidelijke, beeldende verhalen en veel interactie met de cursisten was het gevolg. Gelukkig konden de lessen allemaal doorgaan ondanks de Corona: Machteld en ik waren wel verplicht vóór alle lessen de Corona QR codes te controleren. 
Zaal bij de Kern
De afsluitende natuurexcursie vond plaats op zaterdag 6 november onder leiding van Hein Kuijper en Arend Spijker. Het was een frisse dag maar Arend had een mooie wandeling bedacht door het prachtige Junner Koeland, een uniek natuurgebied van zo'n 100 hectare in het prachtige Vechtdal. Arend probeerde in de door Arend reeds “voorgelopen” route, alle sporen en bijzonderheden terug te vinden zodat hij deze kon tonen aan de cursisten. Ondertussen speurde ook Machteld her en der naar iets “leuks en leerzaams”. Zij had weldra een poepje van een marter gevonden en pootafdruk van een ree.
Uiteraard had Arend eerst toestemming gevraagd aan de terreinbeheerder of hij de cursisten mee mocht nemen buiten de looppaden. Gelukkig kreeg hij toestemming en zodoende konden Hein en Arend veel bijzonderheden tonen, waardoor de excursie nog interessanter werd. We vonden ook een prachtige heksenkring van gevlekte roestzwammen. 
Heksenkring Gevlekte roestzwammen
WILDE ZAAI AAN DE VECHTKADE
Vroeg Wimke Schipper laatst een groepje enthousiaste vrijwilligers om op die laatste dag van november wat lichte werkzaamheden op de Vechtkade te verrichten. Lichte werkzaamheden? Maar dat bleek toch wat intensiever dan wat losharken van de verruigde taluds aan de Vechtkade. De bedoeling van deze werkdag is om met zo’n 15 vrijwilligers, de meeste afkomstig van de appartementen aan de Vechtkade, een open zaaibed voor onder andere ónze Vechtanjer (officiële naam is steenanjer) te maken. Door de plantenconcurrentie van het bestaande groen uit te schakelen, geef je het zaai- en pootgoed een grotere kans tot groei en ontwikkeling. Door later op de ingezaaide percelen een extensief maaibeheer toe te passen, raakt de bodem verschraald, wat niet alleen de bloemenweide ten goede komt, maar waardoor ook de maaifrequentie afneemt. Hierdoor ontstaat een waardevolle ecologische structuur en wordt tegelijkertijd een kostenbesparing in het beheer gerealiseerd.
Met harken worden de zoden open getrokken, spaden komen erbij en kruiwagens rijden af en aan. Veel biomassa wordt geruimd en op hopen gebracht. En let wel; het is een puur fysieke gebeurtenis. Een voorzichtig voorstel om het werk met een frees of een verticuteermachientje te doen wordt beschouwd als vloeken in de kerk. De gemeente zal het harksel afvoeren.
Het najaar is het beste seizoen om inheemse wilde plantenzaden te zaaien en vaste planten te planten. Adviseurs Arjan en Marieke van ‘NLBloeit.nl’ (Voor flora, fauna en mensen) doen dit in opdracht van gemeenten, vaak gekoppeld aan een buurtinitiatief, maar ook in opdracht van particulieren die inheemse wilde planten omarmen. Zo ook in Ommen, waar de Vereniging Van Eigenaren van de Vechtkade tijdens een informatieavond wordt ingelicht over de plannen die er bestaan om dat kale stuk straatgras, ereprijs, klaver en weegbree weer de uitstraling van weleer terug te geven. Met geel walstro, steenanjer, grasklokje, tijm, sint janskruid, blauwe knoop, duifkruid en nog meer oorspronkelijke wilde stroomdalflora.
Overijsselse vrijwilligersprijs 2021 voor onze vereniging
Afgelopen vrijdag 3 december, was het Nationale Vrijwilligersdag in Ommen. Als vertegenwoordigers van alle vrijwilligers binnen onze vereniging, werden Hein Kuijper en Arend Spijker verrast met de ‘groene’ vrijwilligersprijs, die werd uitgereikt in de gemeente Ommen.
De prijs werd overhandigd door het provinciale statenlid Luuk Folkerts (provincie Overijssel) en Leander Broere (Natuur en Milieu Overijssel).
Er werden mooie woorden gesproken over onze brede, groene activiteiten, ook werd met waardering het prachtige ‘groene’ project, de Ommermars genoemd. Ondanks dat dit project een burgerinitiatief is, die min of meer los staat van onze vereniging, is het wel geïnitieerd en gestimuleerd door veel vrijwilligers van de vereniging Natuur & Milieu de Vechtstreek.
Onze vereniging werd ook geprezen door haar gevarieerde aanbod (voor jong en oud), die gericht is op bescherming van natuur, landschap en milieu in het algemeen. Maar die zich ook bezig houdt met inventarisatie van planten, insecten en vlinders, vogels en zoogdieren.
Een oorkonde, cadeaubonnen en een prachtige appelboom mochten we in ontvangst nemen. De (Ster)appelboom staat symbool voor: ‘de groene vrijwilligers die de sterren zijn van onze samenleving’. De appelboom zal een mooi plekje krijgen in de Ommermars.
Als vereniging voor Natuur & Milieu de Vechtstreek zijn we erg blij met de mooie waardering voor onze vrijwilligers en natuuractiviteiten. Lijkt het je ook leuk om ons te komen helpen? Informeer dan eens naar de mogelijkheden.
Dassen observatie
Gelukkig gaat het weer redelijk goed met de dassenpopulatie in het Vecht- en Reggegebied.
In 1985 werd hier in de buurt, sinds jaren weer, een dassenburcht gevonden. Het was een burcht in de omgeving van Stegeren, die nu nog steeds in gebruik is.
Dassen zijn erg sociale dieren en hebben vaste woon- en verblijfplaatsen. Als er geen verstoringen plaats vinden blijven ze trouw aan hun burcht. Het is bekend dat er burchten zijn die al eeuwen gebruikt worden. Je zou het echte familieverblijven kunnen noemen.
Na deze ‘eerste’ burcht kwamen er gelukkig steeds meer. We hebben nu weer een levensvatbare populatie in het Vechtdal, van zo’n 75 burchten. Maar dat betekent niet dat de dassenpopulatie al uit de gevarenzone is. Verkeer, kanalen met steile oevers en niet te vergeten verstoring, spelen nog steeds, of misschien is het wel steeds meer(!), een negatieve rol!
Als zoogdierwerkgroep werken we nauw samen met stichting Das & Vecht. Deze stichting heeft als doelstelling om zoveel mogelijk de dassen(burchten) te inventariseren en te monitoren. Werkgroepleden hebben een eigen inventarisatie- en monitoringsgebied waarbinnen ze zelf onderzoek doen naar de stand van zaken. Aan de hand van allerlei sporen bij de burchten wordt de dassenstand gemonitord.
Ondanks dat we ook veel met cameravallen werken, is fysieke observatie ook nog steeds één van de monitoringsmogelijkheden. Maar dat doen we alleen als de omgevingssituatie er geschikt voor is, en ook wij zelf verplichten ons aan verschillende eisen en voorwaarden! Het belangrijkste uitgangspunt is dat er absoluut geen verstoring plaats vindt door onze observatie!
Als de wind uit de goede richting komt is soms een mooie dikke eik, met laag groeiende zijtakken, mijn ‘schuilhut’. Ruim een uur voordat het schemerig en donker wordt, klim ik dan in de boom. Zo zat ik afgelopen zomer ook op een dikke, harde boomtak, uren lang.
Ja meestal duurt het lang voor je wat ziet, en ook heel vaak zie je niets, of is het te donker voordat ze naar buiten komen. Maar zomers, tijdens de ‘lange dagen’ komen dassen ook wel eens naar boven terwijl het nog lang niet donker is.
Zaaien in Junne
Op 2 december 2021 samen met broer Henk, Henk Hupkes, Sonja van der Sar en Arend Spijker Vecht-stroomdalflora gezaaid op Landgoed Junne.
Er zijn daar i.h.k.v. natuurherstelmaatregelen wat kleine plagplekken langs de Vecht gecreëerd. Die hebben we ingezaaid met streekeigen zaaigoed (zoals kleine thijm, steenanjer, grasklokje, geel walstro) van de Cruydt-Hoeck Wildeplantenzaden aangevuld met maaisel van het nabijgelegen Junner Koeland (waar de genoemde soorten nog volop voorkomen) en wat plantgoed van NL Bloeit!.
Zodoende helpen we het herstel van de specifieke stroomdalflora een klein beetje op weg.
Over een jaar of twee zullen de fleurige resultaten zichtbaar zijn en hebben heel wat vlinders en wilde bijen weer lekker wat nectar om te drinken.
De werkzaamheden werden gadegeslagen door een klapekster die vanaf het Arriër Koeland toekeek.
tekst en foto's Evert Ruiter
Kerkuilen 2021
Met een hartvormige, vrijwel witte tot helemaal witte gezichtssluier rond de zwarte ogen, is de kerkuil een prachtige verschijning. De vogel spreekt tot de verbeelding en is tevens omhuld door de mystiek van de nacht, want overdag zie je niet snel een kerkuil. Kerkuilen jagen op hun gehoor, midden in de nacht. Hun oren zijn hiervoor sterk ontwikkeld en kunnen net zoals de oren van een hond alle richtingen opdraaien. Waarbij zelfs één oor (de rechter) hoger zit, hierdoor reageren ze nog sneller op geluid.
Kerkuilen staan niet meer op de Rode lijst maar toch zijn ze nog erg kwetsbaar. Dikwijls worden hun nestkasten ingenomen door duiven en kauwen. Soms ruilen ze hun nestkast in voor een holle boom van de bosuil, zoals bij Huize Het Laar in Ommen. De bosuilen bij Het Laar hebben hun holle boom verlaten en zijn in de kast van de kerkuil getrokken, op de zolder van het Laar. Hier kun je dus spreken van de nood een deugd maken: deze vogels doen gewoon aan woningruil.
Als een marter jonge kerkuilen ontdekt zal hij zeker trachten een jong te pakken, want een marter heeft graag een uiltje op zijn menu.
Helaas zijn er tijdens de sneeuwval en de strenge vorstperiode in februari 2021 heel veel kerkuilen gesneuveld. In de omgeving van Ommen werden bijvoorbeeld veel dode kerkuilen gevonden binnen een zeer korte tijd. Mede daarom geeft het broedseizoen van 2021 een heel gevarieerd beeld. Wat dat betreft was het een vreemd jaar. Op totaal verschillenden tijdstippen van het jaar was er opeens weer een nest die in aanmerking kwam om te ringen.
Ommen en omgeving was geen uitzondering want er was in 2021 landelijk een grote verspreiding van broedsels.
Op landgoed Eerde.
Steenuilen ringen in 2021
De controle en het ringen van steenuilen in 2021 zit er op. We hebben veel nestkasten gezien en geringd maar ik wil er toch even één bijzondere “steenuilen dag” uitlichten.
Zaterdag 5 juni 2021 werden we uitgenodigd door Gerard van Beesten om zijn route steenuilenkasten na te lopen. Wij begonnen ’s morgens vroeg in de omgeving van Lemelerveld. Al met al waren we totaal vijf uur onderweg om alle steenuiltjes, in de nestkasten gecontroleerd door Gerard, van een ring te voorzien. U kunt wel nagaan dat we heel veel kilometers achter Gerard aanreden om ons doel te bereiken! Hij was onze gids en begeleidde ons van Lemelerveld naar Lemele en via, via, via naar heel veel andere achterafgelegen buurtschappen, tot we de allerlaatste steenuilen op zijn route van een ring hadden voorzien.
Steenuiltje in weegschaaltje
De meeste uilen jagen in het donker, hoewel er ook soorten overdag jagen.
Uilen met zwarte ogen, zoals een kerkuil, vliegen meestal 's nachts. Uilen met gele ogen, zoals de steenuil, vliegen ook overdag.
De steenuil is de bekendste van de kleinste uil soorten. Velen vinden het tevens het mooiste uiltje van Nederland. Het steenuiltje is iets groter als een merel.
Wespspinnen in overvloed
Begin augustus zag ik voor het eerst een wespspin of tijgerspin, Agrope bruennichi, in levende lijve. Het was nog wel bij mij in de tuin, dus dat was dubbel leuk. De wespspin is een zogenaamde wielwebspin, die zijn of haar web, de naam zegt het al, in de vorm van een wiel maakt. Het vrouwtje is duidelijk herkenbaar als wespspin met haar gele en zwarte strepen; het mannetje is minder opvallend en een stuk kleiner.
Deze spinnen komen oorspronkelijk uit het Middellandse Zee gebied, maar mede door de klimaatverandering komen ze steeds noordelijker voor. De warme zomers van 2018, 2019 en 2020 hebben daar zeker aan bijgedragen. De soort werd pas in 1980 voor het eerst waargenomen in Limburg.
Webvast
Regelmatig loop ik tijdens het dagelijkse rondje met mijn hondje langs een slootje. Zo ook half augustus. Tot mijn verbazing telde ik daar op een stukje van nog geen 100 meter wel zeven wespspinnen! Ik had geen camera bij me maar ben ’s middags teruggegaan omdat de wespspinnen nogal honk- ofwel webvast zijn. Ik zag ze niet allemaal meer, maar hierbij een kleine compilatie van de beauty’s. Van andere natuurliefhebbers hoor ik ook dat ze de soort vaak en met meerdere exemplaren dicht bij elkaar gezien hebben.
Natuurcursus 2021
DE NATUURCURSUS IS INMIDDELS VOLGEBOEKT.
Een paar jaar geleden heeft onze vereniging voor Natuur en Milieu De vechtstreek een aantal natuurcursussen voor beginners gegeven. Dit bleek een groot succes en daarom willen wij hierop een vervolg maken. Deze keer wordt de cursus niet in het voorjaar gegeven, maar in het najaar.
De cursisten krijgen 4 avonden theorie les in de maanden oktober en november. Naderhand volgt er nog een praktijkles in het veld op een zaterdagmorgen. Datum onbekend maar dat hoort u ruim op tijd.
De onderwerpen:
- Donderdagavond 7 oktober 2021. Hein Kuijper
Onderdeel natuurcursus: Natuur in spagaat - Donderdagavond 14 oktober 2021 Arend Spijker
Onderdeel natuurcursus: Zoogdieren - Donderdagavond 28 oktober 2021. Joop Verburg
Onderdeel natuurcursus: Insecten en hun relatie met planten - Dinsdagavond 2 november 2021. Evert Ruiter
Onderdeel natuurcursus: Libellen
Zwartbronzen zandbij - Deze bij verzamelt stuifmeel voor de larven en de Sleedoorn wordt bestoven. (foto: Joop Verburg)
Klik hier voor meer informatie en aanmeldformulier.
De Parnassia is terug in Salland!
Het verhaal van de Parnassia lezing en excursie eind juni 2021, beide gegeven door Jan Hendriks, voorzitter IVN Raalte, kreeg een ontzettend leuk vervolg.
Het kleine groepje aanwezigen was in juni reeds zeer enthousiast over het in bloei staande gebied “Het Hooge Broek”. Zoals u in het verslag van 26 juni 2021 hebt kunnen lezen, bloeide de Parnassia nog niet in juni, maar wel heel veel andere prachtige soorten.
Wij wisten eigenlijk wel dat de Parnassia nog niet in bloei kon staan omdat de soort een bloeitijd heeft van juli tot september, maar aangezien er geen lezingen worden gepland in juli en augustus, hoopten we uiteraard op een vroeg bloeiende Parnassia, wat helaas niet het geval was.
Daarom nodigde Jan Hendriks dezelfde aanwezigen uit voor een vervolg excursie in september.
Zaterdagmorgen 4 september 2021 was het zover: Lenie Middelkoop, Ria Flierman, Wim Hilderink, Machteld Oudshoorn en ik kregen nogmaals een rondleiding door het prachtige gebied. Onze groep kreeg versterking van paddenstoelenkenner André Houter.
Het voormalige beekdal stond opnieuw vol met fantastische planten waaronder de prachtige Parnassia, Blauwe knoop, Stijve ogentroost, Rode ogentroost, de Klokjesgentiaan en heel veel andere soorten.
André Houter attendeerde ons op het Zwartwordende wasplaatje en de Veenmosvuurzwam. De Veenmosvuurzwam is ook een wasplaatje en wasplaatjes zijn over het algemeen zeldzaam.
Op het allerlaatste moment, vlak voordat we bijna terug waren bij de startplaats, ontdekte Machteld nog een tot nu toe niet ontdekte soort in dit gebied, nl. goudzuring.
Het was opnieuw een schitterende dag!
We hebben volop genoten!
Verslag en fotografie: Ella Roelfs-Rijzebol